चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको हनुमानझुला गाउँ क्षेत्रमा केही वर्षयता करिब ७०० सालका रुख शंकास्पद रूपमा सुकिएका छन् । माडी नगरपालिका–९ स्थित निकुञ्जको जंगल अतिक्रमण गरेका स्थानीयले सालको रुखको बोक्रा ९शोरिया रोबस्टा सुकाउन खोजेको आशंका गरिएको छ ।
निकुञ्ज प्रशासनले जानाजानी रुख सुकाउने दोषीलाई न कारबाही गरेको छ न सुकेका साल रुखको व्यवस्थापन गरेको छ । सुकेका रुखको छिट्टै व्यवस्थापन गरिएन भने यस्ता बहुमूल्य काठ कुहिने, चोरी हुने वा तस्करी हुने संरक्षणविद्हरू बताउँछन् । सुकेका सालको रुख बेचेर मात्रै सरकारले करोडौं आम्दानी गर्न सक्छ ।
पर्साको ठोरी गाउँपालिकाको सिमानामा रहेको हनुमानझुला क्षेत्रका सालका रुख सुकेको खबर पाएको थिएँ । रुख र तिनको अवस्था हेर्न मैले फिल्ड भ्रमण गरेको छैन । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत हरिभद्र आचार्यले भने । अतिक्रमणकारीले खेतबारी फराकिलो बनाउने उद्देश्यले रुखको बोक्रा फ्याँकिएको उनको आशंका छ ।
एउटै क्षेत्रमा यति ठूलो संख्यामा रुखहरू एकै समयमा सुक्न सकिँदैन। यो शंकास्पद विषय हो । यसले वातावरणमा प्रतिकूल असर पार्छ तर, पार्क प्रशासनले यस विषयमा छानबिन गरी कानुनी कारबाही गर्न नसकेको उनले स्वीकार गरे ।
पार्क प्रशासन पनि सुकेका रुख व्यवस्थापन गर्न असफल भएको छ । आचार्यका अनुसार राष्ट्रिय निकुञ्ज प्रशासनले यस्ता सुकेका रुख काट्न वा बेच्न पाइँदैन । राष्ट्रिय निकुञ्जभित्रका यस्ता सुकेका रुखहरू मन्त्रिपरिषद्को निर्णयपछि मात्रै व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ, सुकेका सालका रुख व्यवस्थापनको स्वीकृतिका लागि केन्द्रलाई पत्राचार गर्ने प्रक्रिया अघि बढेको छ ।
देशैभरका मध्यवर्ती क्षेत्रका मानिसले रुखको बोक्रा हटाएर रुख सुकाउने गरेको पाइन्छ जसलाई गर्डलिङ भनिन्छ । रुखको बोक्रा हटाइएपछि जरा र पातहरू बीचको सम्बन्धमा बाधा पुग्छ र जमिनबाट रुखमा पुग्ने न्युट्रिनो र पानीको प्रवाह अवरुद्ध हुन्छ र रुख सुक्न थाल्छ।
हनुमानझुलाका स्थानीय बासिन्दा यस विषयमा कुनै प्रतिक्रिया दिन चाहँदैनन् । माडी नगरपालिकाकी वडा सदस्य तथा कार्यपालिका सदस्य बिना पाठकले विगत दुई वर्षयता धेरै रुख सुकेको आफुले देखेको बताए ।
सुकेर मरेका सबै रुखमा एउटै समानता छ त्यो भनेको सबै रुखको बोक्रा हटाइयो । स्थानीयले जानीजानी यस्तो गरेको हुनसक्ने आशंका पनि उठेको छ । पार्कसँगै वडा अधिकारीले पनि यस विषयमा अनुसन्धान गरिरहेका छन् । उचित प्रमाण वा साक्षी छैन तर स्थानीयले पैसाको लागि सुकेको सालको रुख तस्करी गरेको मेरो ध्यानाकर्षण भएको छ ।
