अत्याधिक रक्तस्राव र अन्य स्वास्थ्य जटिलताका कारण ओभर द काउन्टर मेडिकल गर्भपतन चक्की प्रयोग गर्ने र स्तब्ध हुने अवस्थामा पुग्ने धेरै नेपाली महिलाहरूमा यस्ता घटनाहरू सामान्य छन् । नेपालमा सन् २००२ मा गर्भपतनलाई कानुनी मान्यता दिइएको थियो, महिलाको प्रजनन अधिकार, उनीहरूको सशक्तिकरण र शारीरिक स्वायत्तताको अधिकारको लागि कोशेढुङ्गा हो। वैधानिकीकरणको साथ, अनावश्यक गर्भावस्था समाप्त गर्ने महिलाहरूको लागि सतावट र जेल सर्तहरू रोकियो र असुरक्षित गर्भपतन नाटकीय रूपमा घट्यो।
१९९६ र २०१६ को बीचमा, मातृ मृत्यु दर प्रति १,००,००० जीवित जन्ममा ५३९ बाट २३९ मा झरेको छ, देशले सहस्राब्दी विकास लक्ष्य हासिल गरेको छ । यो उपलब्धि हो जसको लागि गर्भपतनको वैधानिकताले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। त्यसयता, तथापि, दरमा गिरावट स्थिर भएको छ, सेप्सिस झटका जस्ता अवस्थाहरूले मातृ स्वास्थ्य सुनिश्चित गर्न गम्भीर चुनौतीहरू खडा गरेको छ।
डाक्टरहरू भन्छन् कि यो गतिमा स्थिरता पछाडिको प्रमुख कारण गर्भपात गर्भपतन चक्कीहरूको दुरुपयोग हो। श्रेष्ठका अनुसार गर्भपतनको चक्की प्रयोग गर्ने सही तरिकाबारे न त महिलाका श्रीमानले फार्मासिस्टसँग सल्लाह गरे र न फार्मासिस्टले जानकारी गराउन आवश्यक ठाने । ती महिलाले पाँच दिनसम्म हरेक दिन एउटा चक्की सेवन गरिरहेकी थिइन्, जसलाई डाक्टरहरूले सेवन गर्नु गलत भएको बताए ।
पोखराका सामुदायिक फार्मेसीहरूको मेडिकल एबोर्शन किट वितरण गर्ने अभ्यासहरू सम्बन्धी २०२१ को अध्ययनले फार्मेसी कर्मचारीहरूले आफ्ना ग्राहकहरूलाई औषधिहरूको बारेमा सीमित ज्ञान प्रदान गर्ने देखाउँछ। चिकित्सकहरूका अनुसार गर्भपतनका लागि गर्भवती महिलाले पहिले मिफेप्रिस्टोन नामक चक्की खानुपर्छ । गर्भावस्थालाई सामान्य रूपमा बढ्नको लागि प्रोजेस्टेरोन भनिने हर्मोन चाहिन्छ। मिफेप्रिस्टोनले शरीरको आफ्नै प्रोजेस्टेरोनलाई रोक्छ, जसले गर्दा भ्रूण बढ्नबाट रोक्छ।
त्यसपछि महिलाले मिसोप्रोस्टोल नामक दोस्रो औषधिको चारवटा ट्याब्लेट एकै पटक प्रयोग गर्नुपर्छ, या त तुरुन्तै वा ४८ घण्टा पछिसम्म। यो औषधिले पाठेघर खाली गर्न क्र्याम्पिङ र रगत बग्छ। यो साँच्चै भारी, क्र्याम्पी अवधि भएको जस्तै हो, र यो प्रक्रिया प्रारम्भिक गर्भपात जस्तै हो।
गर्भावस्थाको अन्तिम समयमा गर्भपतन गर्ने चक्की प्रयोग गर्दा काभ्रेपलाञ्चोककी एक महिलाको पाठेघर फुटेर अत्याधिक रक्तश्राव भएको थियो । ती महिलालाई सात दिनसम्म अस्पतालको सघन हेरचाह इकाईमा भर्ना गरिएको थियो, धेरै पिन्ट रगत चढाइयो र अर्को हप्ता सामान्य वार्डमा उपचार गरियो।
गर्भपतनको चक्की गर्भावस्थाको नौ हप्तासम्म मात्र प्रयोग गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा थाहा हुनुपर्छ, प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ र उक्त औषधि प्रशिक्षित स्वास्थ्यकर्मीको निगरानीमा प्रयोग गर्नुपर्छ। यसको दुरुपयोग घातक हुन सक्छ। काभ्रेपलाञ्चोककी ती महिलाले यसअघि पनि तीन सन्तान जन्माएको र यसअघि पनि गर्भनिरोधक शट प्रयोग गरेको प्रसूति अस्पतालका चिकित्सकले बताए ।
